ဗုဒၶျဖစ္ေတာ္စဥ္အက်ဥ္း ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားသည္ ကပိလ၀တ္ျပည့္ ဘုရင္ သုေဒၶါဒန မဟာရာဇာ၏ သီရိမဟာမာယာေဒ၀ီမွ မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ ေသာၾကာေန႕တြင္လုမၺိနီမည္ေသာ အင္ၾကင္းေတာ၌ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ အေလာင္းေတာ္သည္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ယေသာ္ဓရာေဒ၀ီႏွင့္အတူ နန္းမ ၃ေဆာင္၌ မင္းစည္းစိမ္ကို ၂၉ ႏွစ္အရြယ္အထိ ခံစားခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ နိမိတ္ႀကီးေလးပါးကို ျမင္ေတာ္မူ၍ သံေ၀ဂရေတာ္မူသျဖင့္ ေတာ၀နာသို႕ထြက္ကာ တရားဓမၼက်င့္သံုးခဲ့သည္။ ဒုကၠရစရိယာဟုဆိုေသာ အက်င့္မ်ိဳးကို ပင္ပန္းႀကီးစြာ က်င့္သံုးခဲ့၏။ တရားမွန္ကို မရသျဖင့္ မဇၥ်ိမပဋိပဒါက်င့္ထံုးျဖင့္ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးခဲ့ရာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႕တြင္ ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ေတာ္မူေလသည္။ ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ရွိေတာ္မူၿပီးေနာက္ ကၽြတ္ထိုက္ေသာ ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါ လူနတ္ျဗဟၼာတို႕အား တရားေရေအးအၿမိဳက္ေဆးကို တိုက္ေကၽြးေတာ္မူ၏။ ၄၅ ႏွစ္ ကာလပတ္လံုး ဓမၼေဒသနာတို႕ကို ေဟာၾကားခဲ့သည္။ သက္ေတာ္ (၈၀) ၀ါေတာ္ (၄၅) ၀ါျပည့္ေသာအခါ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႕၌ ကုသိနာ႐ံုျပည္မလႅာမင္းတို႕၏ အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္၀ယ္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူေလသည္။ အလြယ္မွတ္ရန္ ဗုဒၶ၀င္အက်ဥ္း ၁။ လူအမည္ – သိဒၶတၳ ၂။ ဘုရားဘဲြ႕ – ေဂါတမ ၃။ မိဘအမည္ – သုေဒၶါဒနမင္းႏွင့္ မာယာေဒ၀ီ ၄။ ၾကင္ယာေတာ္ – ယေသာ္ဓရာ (ဘဒၵကဥၥနာ) ၅။ ရင္ေသြးေတာ္ – ရာဟုလာ ၆။ ေယာက္ဖေတာ္ – ေဒ၀ဒတ္ ၇။ မိေထြးေတာ္ – မဟာပဇာပတိ ေဂါတမီ ၈။ ေနျပည္ေတာ္- ကပိလ၀တ္ျပည္ (သကၠတိုင္း၊ မဇၥ်ိမေဒသ) ၉။ ဖြားရာဌာန – လုမၺိနီဥယ်ာဥ္ (ကပိလ၀တ္ႏွင့္ ေဒ၀ဒဟအၾကား) ၁၀။ နန္းစံႏွစ္ – ၁၃ ႏွစ္ (သက္ေတာ္ ၁၆ ႏွစ္မွ ၂၉ ႏွစ္အထိ) ၁၁။ နိမိတ္ႀကီးမ်ား – သူအို၊ သူနာ၊ သူေသ၊ ရဟန္း ၁၂။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာဘ၀ – သုေမဓာရေသ့ဘ၀ ၁၃။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူူေသာေန႕ – ကဆုန္လျပည့္ေန႕ ၁၄။ ဗ်ာဒိတ္ေပးေသာဘုရား – ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား ၁၅။ ပါရမီျဖည့္ဘက္ – သုမိတၱာအမ်ိဳးသမီး (ယေသာ္ဓရာအေလာင္း) ၁၆။ ပါရမီျဖည့္ရာကာလ – ေလးအသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္း ၁၇။ ပါရမီျဖည့္ရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ – သတၱ၀ါမ်ား အက်ိဳးေဆာင္ရြက္ရန္ ၁၈။ ဒုကၠရစရိယာက်င့္ရေသာႏွစ္ – ၆ ႏွစ္ (မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇-ခုမွ ၁၀၃-ခု အထိ) ၁၉။ ဒုကၠရစရိယာက်င့္သည့္ေနရာ – ဥ႐ုေ၀ဠေတာ ၂၀။ ဘုရားျဖစ္ခ်ိန္သက္ေတာ္ – ၃၅ ႏွစ္အရြယ္ ၂၁။ ဘုရားပြင့္ရာလူ႕သက္တမ္း – ႏွစ္ ၁၀၀ တမ္း ၂၂။ အလုပ္အေကၽြး – ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦး (ဒုကၠရစရိယာက်င့္ခိုက္) ၂၃။ တရားဦးေဟာသည့္ေနရာ – ဗာရာဏသီျပည္၊ မိဂဒါ၀ုန္ေတာ ၂၄။ ပထမဆံုးသာ၀က – ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦး (ေကာ႑ည၊ ၀ပၸ၊ ဘဒၵိယ၊ မဟာနာမ္၊ အႆဇိ ) ၂၅။ ေနာက္ဆံုးသာ၀က – သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ ၂၆။ လက္ယာရံအဂၢသာ၀က – အရွင္သာရိပုတၱရာ ၂၇။ လက္၀ဲရံအဂၢသာ၀က – အရွင္ေမာဂၢလာန္ ၂၈။ အဆံုးအမသာသနာ – ပရိယတၱိ၊ ပဋိပတၱိ၊ ပဋိေ၀ဓ ၂၉။ က်င့္စဥ္သိကၡာ – သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ၃၀။ ခ်မွတ္ေသာလမ္းစဥ္ – မဇၥ်ိမပဋိပဒါ (မဂၢင္လမ္းစဥ္) ၃၁။ သေႏၶယူေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇-ခု၊ ၾကာသာပေတးေန႕ ၃၂။ ဖြားျမင္ေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈-ခု၊ (ဘီစီ-၆၂၃) ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႕ ၃၃။ ေတာထြက္ေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇-ခု၊ ၀ါဆိုလျပည့္၊ တနလၤာေန႕ ၃၄။ ဘုရားျဖစ္ေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု၊(ဘီစီ-၅၈၉) ကဆုန္လျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႕ ၃၅။ ဓမၼစၾကာေဟာေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု၊ ၀ါဆိုလျပည့္၊ စေနေန႕ ၃၆။ ပရိနိဗၺာန္စံေသာေန႕ – မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခု၊ (ဘီစီ-၅၄၄) ကဆုန္လျပည့္၊ အဂၤါေန႕ ၃၇။ ေတေဇာဓါတ္ေလာင္ေသာေန႕ (မီးသၿဂိဳဟ္ေသာေန႕) – မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈၊ ကဆုန္လဆုတ္ (၁၂)ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႕။ သကၠရာဇ္ရွင္းလင္းခ်က္ မဟာသကၠရာဇ္ဆိုသည္မွာ ဘုရားမပြင့္မီက ဘိုးေတာ္အဥၥနမင္း တည္ထားေသာ သကၠရာဇ္ကို ေခၚသည္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္္ဆိုသည္မွာ ဘုရားပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီးေနာက္ ပထမသဂၤါယနာတင္သည့္ႏွစ္မွစ၍ ေရတြက္ေသာႏွစ္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ဆိုသည္မွာ ပုပၸားေစာရဟန္းမင္းလက္ထက္ တည္ထားေသာ သကၠရာဇ္ျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ (ဘီ၊စီ) ဆိုသည္မွာ ခရစ္မေပၚမီႏွစ္ကို ေခၚသည္။ ခရစ္ႏွစ္ (ေအ၊ဒီ) ဆိုသည္မွာ ခရစ္ေတာ္ေပၚၿပီးႏွစ္မွစ၍ ေရတြက္သည္။ သာသနာသကၠရာဇ္သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ထက္ ၁၁၈၂ ႏွစ္ ႀကီးသည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ထက္ ၅၄၄ ႏွစ္ ႀကီးသည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ (ေအ၊ဒီ)သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ထက္ ၆၃၈ ႏွစ္ ႀကီးသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဘုရားရွင္ပရိနိဗၺာန္ျပဳေသာႏွစ္ ကို ခရစ္မေပၚမီ ဘီစီ ၅၄၄ ဟု သာသနာ့သမိုင္းမ်ားက အတည္ျပဳထားသည္။ ဒါေတြက တကယ္ရွိတာေတြေပါ့ေနာ္။ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြ။ မွတ္တမ္းေတြလည္း အတိအက်ရွိပါ့။ စိတ္ကူးယဥ္ႀကံဆထားျခင္းမဟုတ္ေၾကာင္း အမ်ားနားလည္ၾကပါတယ္။ ဒါက ဗုဒၶဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ပဲေပါ့။